Een gekke vraag misschien, maar het hield mij in de afgelopen weken en maanden echt bezig: Gaat de herfst over dood, of eigenlijk over leven? We hebben het altijd over dat alles dood gaat in de herfst. Het plantenrijk laat los; bladeren verkleuren van levendig frisgroen, naar alle tinten geel, oranje en bruin, om uiteindelijk donkergrijs en zwart achter te blijven op koude grond, tot er niets meer van over is. De frisse dennengeur in het bos vermengd zich in herfst met die van rottende bladeren en verval. De natuur verhardt, verdort, verliest en vergaat. Wat er overblijft is kaal, stil, hard en ogenschijnlijk levenloos. Ontdaan van alle zachtheid, van alle pracht en praal. Afgestorven. Dood. Maar klopt dat wel? Is dat wel waar? Is dat écht waar het om gaat in de herfst?
Voor mij klopte dit gevoel namelijk niet toen ik al struinend door het bos ging en genoot van alles om me heen. Ik had zo sterk het gevoel dat het juist om leven gaat. Om overleven, transformeren, ruimte maken en vernieuwen. Tijdens de voorbereidingen en opnames van de Mind-Walk in de Herfst trainingen ben ik mij daarom meer gaan verdiepen in dat proces van loslaten in de herfst. Waarom doet de natuur dat eigenlijk? Waarom kleuren de bladeren en vallen ze uiteindelijk af? Waarom sterven er zoveel planten af bij de grond? Waarom gaat er zoveel dood in de herfst?
Van groeien en bloeien, naar terugtrekken en loslaten
Ik leerde dat de natuur zich aan het eind van de zomer tot diep in de herfst voorbereidt op de winter. Om te kunnen leven en groeien hebben bomen en planten vocht en de voedingsstoffen glucose en zuurstof nodig. Wanneer de eerste blaadjes aan de bomen komen in de lente verschijnt het bladgroen. Chlorofyl is de stof die de bladeren die prachtige, frisse groene kleur geeft in het voorjaar en de zomer. Maar chlorofyl zet in de bladeren ook zonlicht om in energie, om water en koolstofdioxide (die de boom via de wortels opgenomen heeft) om te zetten in zuurstof en glucose (fotosynthese). Wat niet alleen voor levensbelang is voor de plant of boom, maar ook voor ons mensen. De zuurstof wordt namelijk deels door boom zelf gebruikt voor de groei van de boom en de aanmaak van nieuwe bladeren, bloemen en zaden, en het andere deel wordt via de bladeren weer afgegeven aan de lucht.
In de herfst en winter is er veel minder zonlicht. Ook kan de boom niet voldoende vocht en voedingsstoffen vanuit de bodem tot zich nemen. De boom heeft zelf alle vocht en voedingsstoffen nodig die er nog in de bladeren aanwezig zijn om de winter überhaupt te overleven. Vandaar dat de boom aan het eind van de zomer begint met het afbreken van chlorofyl en het terugtrekken van vocht en glucose uit de bladeren om ze tijdens de winter te bewaren in de wortels. Die diep onder de grond goed beschermd zijn tegen de kou. Wat er overblijft in bladeren zijn andere chemische stoffen die de bladeren geel, oranje of rood kleuren (zoals bijvoorbeeld de stof carotenoïde). Deze stoffen bevatten geen voeding vandaar dat de boom ze niet terug opneemt en met de bladeren loslaat. Als alle chlorofyl uit het blad gehaald is vormt de boom een kurklaagje tussen de bladstengel en de tak en laat het blad los. In de stam komt de sapstroom nu langzaam tot stilstand. Wat er overblijft is een kale boomstam, met kale takken, en het wortelstelsel diep onder de grond.
Van rust en stilte, naar groei en bloei
Dankzij dit wonderlijke proces van loslaten in de herfst heeft de boom genoeg voeding om de winter te overleven op eigen kracht. Alles wat ze nodig heeft is opgeslagen in de wortels en de stam. De boom is naar binnen gekeerd en verblijft gedurende de hele winter in rust. Ze mag opladen en herstellen van het harde werk. Een rijk seizoen van groei en bloei wordt afgelost door een periode van rust, stilte en herstel. De boom hoeft nu alleen maar te zijn. En uiteindelijk breekt de lente aan, de dagen worden langer, lichter en warmer. De boom mag langzaam ontwaken en brengt de trage sapstroom weer opgang. Met dank aan de nog in de wortels opgeslagen voedingsstoffen kan de boom de eerste groene puntjes, stengels en blaadjes vormen. De nieuwe blaadjes starten het proces van fotosynthese direct op om de cirkel van leven opnieuw door de boom te laten stromen.
Wat is het een wonder, dat de natuur dit zelf doet. Precies weet wat het moet doen om te overleven. De herfst draait om loslaten van wat de natuur niet meer dient. Dat wat ze nodig heeft wordt zorgvuldig opgeslagen op de veiligste plek die de boom heeft: diep onder de grond in het netwerk van wortels. Dankzij alles wat er losgelaten is in de herfst, is er weer ruimte voor nieuwe scheuten in de lente. Dankzij het proces van loslaten, naar binnen trekken en de rust op te zoeken heeft de boom kracht, voeding en energie om nieuw leven te creëren in het voorjaar.
Het waardevolle proces van loslaten in de herfst maakt leven mogelijk in de lente. Daarom gaat het najaar voor mij ook écht over leven. Door dit te beseffen is de herfst voor mij nóg mooier, levendiger en lichter geworden. Ik kan met zoveel overgave dankbaar zijn voor de herfst en er 100% van genieten. Wat is de herfst een wonderlijk en buitengewoon waardevol seizoen. Ik hoop van harte dat jij dit ook zo mag ervaren. En wanneer je buiten door het bos loop en kijkt naar de kille kale takken en stammen om je heen, dat je mag realiseren hoe belangrijk het is dat de bomen in rust en stilte staan. Dat ze dat moment van alleen maar zijn in het hier en nu, met de barre winterse omstandigheden, nodig hebben om op te laden en klaar te zijn voor een nieuw seizoen van groei en bloei in de lente.
Meebewegen op de energie van de herfst
Ook wij mogen in de het najaar loslaten en ons klaar maken voor de winter. We mogen dankbaar zijn voor alles dat we ervaarden en ontvingen dit jaar. We mogen de balans opmaken en kiezen, we mogen ruimte maken, opruimen en sorteren. Een deel laten we weer los, een deel mogen we nu al ten volle benutten en een deel zaaien en planten we weer uit voor volgende jaar. Na al deze processen mogen ook wij ons terugtrekken. De rust opzoeken en kiezen voor de warmte van zijn in het hier en nu. Om te helen en te rusten tijdens de winter. Ook wij hebben deze balans hard nodig. Ook voor ons is de herfst zo’n mooi en waardevol seizoen.
Hoe kijk jij aan tegen de herfst? Is voor jou ook een seizoen dat in het teken staat van leven?
Liefs,
Dorine